Kronoloji
Türkiye'nin
geleceğini etkileyen Çanakkale Savaşları'nda elde edilen zafer, Türk
Tarihinin yanı sıra Dünya Tarihi'nde de önemli bir yere sahip oldu.
Birinci Dünya Savaşı'nın çıkmasıyla, küresel
anlamda; hem siyasal hem de toplumsal bakımdan büyük değişikliklerin
yaşanmasına yol açan olaylar şöyle gelişti:
28 Haziran 1914.
Avusturya Macaristan İmparatorluğu'nun varisi
arşidük François Ferdinand ve eşi, Sırp öğrenci Gavrilo Princip
tarafından Saraybosna'da öldürüldü.
28 Temmuz 1914.
Avusturya Macaristan İmparatorluğu, Sırbistan'a
savaş ilan etti.
31 Temmuz 1914.
Rusya ve Fransa'da seferberlik ilan edildi.
2 Ağustos 1914.
Osmanlı Devleti de topraklarında genel
seferberlik ve sıkıyönetim ilan etti. Osmanlı Alman ittifakı
imzalandı. İttifak uyarınca iki devlet, Avusturya Sırbistan
arasındaki anlaşmazlıkta tarafsızlık gösterecekti.
3, 4, 5 Ağustos 1914.
Enver Paşa, Başkomutan Vekili oldu ve
İngiliz filosunun izlediği Goeben (Yavuz) ve Breslau (Midilli)
adlı Alman savaş gemilerinin Osmanlı karasularına gelmesine
karar verildi.
10, 11 Ağustos 1914.
İki gemi (Goeben ve Breslau), Çanakkale
Boğazı'ndan geçerek Marmara'ya girdi.
12 Eylül 1914.
Çanakkale Boğazı girişine mayın döşendi.
27 Eylül 1914.
Çanakkale Boğazı tamamen kapatıldı.
2 Kasım 1914.
İngiltere, Fransa, Rusya, Belçika, Sırbistan,
Japonya, Karadağ, Osmanlı İmparatorluğu ile siyasi ilişkilerini
kestiklerini açıkladı.
29, 30 Ekim 1914.
Alman Amiral Souchon komutasındaki Yavuz ve
Midilli, gece Karadeniz'e çıktı ve Odessa ile Sivastopol
limanlarını bombaladı.
3 Kasım 1914.
Çanakkale Boğazı giriş tahkimatı, 6 düşman
zırhlısı tarafından bombalandı.
7 Kasım 1914.
Osmanlı İmparatorluğu, İtilaf Devletleri'ne karşı
savaş ilan etti.
29 Kasım 1914.
Mesudiye Zırhlısı, İngiliz denizaltısı (B11)
tarafından Çanakkale Boğazı'nda batırıldı.
11 Ocak 1915.
Amiral Carden, İngiltere Deniz Bakanlığı'na,
Çanakkale Boğazı'na taarruz için hazırlattığı planı sundu.
20 Ocak 1915.
Mustafa Kemal, Tekirdağ'da 19 Fırka
Komutanlığı'na atandı ve 2 Şubat'ta tümeni kurmaya başladı.
19 Şubat 1915.
İtilaf Devletleri Donanması (12'si İngiliz, 4'ü
Fransız olmak üzere 16 muharebe gemisi, 6 muhrip, 14 mayın
tarama ve 1 uçak gemisinden oluşuyordu.), Çanakkale Boğazı giriş
tabyalarına taarruzu ile İtilaf Devletleri donanmasının
Çanakkale Boğazı'na ikinci büyük saldırısı başlatıldı.
25 Şubat 1915.
Mustafa Kemal'in kuruluşunu tamamladığı 19.
Tümen, Gelibolu Yarımadası'nın doğu kıyısındaki Maydos'ta
(Eceabat) görevlendirildi.
25 Şubat 1915.
İtilaf Devletleri donanması, Boğaz girişi
tabyalarındaki topları tahrip ederek, Boğaz'a girmeye başladı.
26 Şubat 1915.
Değirmenburnu Çanakkale Feneri arasında 10.
Mayın Hattı oluşturuldu. Seddülbahir ve Kumkale'ye çıkarma
başlatıldı.
2 Mart 1915.
General Liman Von Sanders, Çanakkale'deki Osmanlı
Kara Kuvvetleri Başkomutanlığı'na atandı.
4 Mart 1915.
3. Avustralya Tugayı, Mondros'ta limana girdi.
5, 6 Mart 1915.
Çamkoyu batısından, HMS Queen Elizabeth
gemisinden, Merkez Tahkimatı'nı aşırma biçiminde bombardıman
başlatıldı.
17 Mart 1915.
Amiral J. de Robeck, İtilaf Devletleri Donanması
Komutanlığı görevine başladı.
17, 18 Mart 1915.
Nusret Mayın Gemisi, gece elde kalan son 26
mayınını, Boğaz girişindeki Karanlık Koy'a döşedi.
18 Mart 1915. ÇANAKKALE DENİZ ZAFERİ.
İtilaf Devletleri donanması, yaklaşık 30 savaş gemisiyle en
geniş kapsamlı saldırıyı başlattı. Çanakkale Boğazı tahkimatı 7
saat süreyle ateş altında tutuldu. Nusret Mayın Gemisinin
gizlice döşediği mayınlar ve kıyı topçularının etkili ateşi
altında, kuvvetinin üçte birini kaybederek geri çekildi. Altı
büyük gemiden Bouvet, Irresistible ve Ocean zırhlıları
batırıldı, üçü de kullanılmaz hale getirildi.
24 Mart 1915.
General Liman Von Sanders, 5. Ordu Komutanlığı'na
getirildi. Bu ordunun ihtiyatı, komutanı Kurmay Yarbay Mustafa
Kemal olan 19. Fırka tarafından oluşturulacaktı.
25 Nisan 1915. ARIBURNU ZAFERİ
İtilaf Devletleri, geniş kapsamlı ilk çıkarmayı
başlattılar. Gelibolu ve Çanakkale yarımadalarının Arıburnu,
Seddülbahir ve Kumkale gibi yerlerine yapılan çıkarma, 308 savaş
ve nakliye gemisi ile gerçekleştirildi. Orda komutanı, Saros'ta
olduğundan, Mustafa Kemal, emir beklemeksizin birliklerini
harekete geçirdi ve Arıburnu'na çıkıp yarımadanın en kritik
tepesi olan Kocaçimen'de ilerleyen İngiliz birliklerini durdurdu
ve kıyıya kadar sürdü. İngiliz birlikleri, donanmalarının ateşi
sonucu denize dökülmekten kurtuldular ve Arıburnu Zaferi
kazanıldı.
27 Nisan 1915.
İngiliz denizaltı gemileri, Marmara'da Barbaros
zırhlısını batırdılar.
2 Mayıs 1915.
3. Kolordu Komutanı Esat (Bilkat) Paşa, Arıburnu
cephesine gelerek, Mustafa Kemal ile görüştü.
10 Mayıs 1915.
Mustafa Kemal'in çarpışmaları yönettiği yere
''Kemalyeri'' adı verildi.
14 Mayıs 1915.
İngiltere Bahriye 1. Lordu Winston Churchill ve
Amiral John Arbuthont Fisher, görevlerinden istifa ettiler.
1 Haziran 1915.
Atatürk albaylığa yükseltildi.
6, 7 Ağustos 1915.
İngilizler, Gelibolu'ya yeni kuvvetler
çıkardılar.
8 Ağustos 1915.
Mustafa Kemal, Anafartalar Grup Komutanlığı'na
getirildi.
9 Ağustos 1915.
Mustafa Kemal'in komutasında 1. Anafartalar
Savaşı kazanıldı.
9 Ağustos 1915.
İtilaf Güçleri, Seddülbahir'i boşalttılar.
10 Ağustos 1915.
Anafartalar Grup Komutanı Albay Mustafa Kemal
öncülüğünde geniş kapsamlı Conkbayırı taarruzu başlatıldı.
21, 22 Ağustos 1915.
2. Anafartalar Savaşı kazanıldı.
17 Ekim 1915.
Çanakkale bölgesinde General Hamilton, komutayı
General Birdwood'a devrederek cepheden ayrıldı.
19, 20 Aralık 1915.
İtilaf Güçleri, işgal ettikleri siperleri
boşaltarak gece Anafartalar, Arıburnu bölgesinden gizlice
çekildiler.
9 Ocak 1916.
5. Ordu Komutanı Mareşal Liman Von Sanders,
Başkomutanlık Vekaleti'ne şu telgrafı çekti: ''Tanrı'ya şükür
Gelibolu Yarımadası tamamen düşmandan temizlenmiştir. Diğer
ayrıntılar ayrıca sunulacaktır.''
17 Ocak 1916.
Mustafa Kemal'e Çanakkale Savaşı'ndaki üstün
başarılarından dolayı ''Muharebe Altın Liyakat Madalyası''
verildi.
Çanakkale Savaşları'nda 253 bin Türk subay, er ve erbaş şehit oldu.
|
